Hoger Onderwijs.

De focus op het leveren van een bijdrage aan maatschappelijke vraagstukken maakt een hoger onderwijsinstelling een relevante, actieve regionale speler die participeert in een dynamische context, als deelnemer in diverse ‘vitale coalities’. Door duizenden studenten in te zetten op vragen in de regio, ontstaat een enorme maatschappelijke bijdrage.

Recent hebben de Vereniging Hogescholen en de Vereniging van Universiteiten een koers geschetst voor het hoger onderwijs, gericht op het opleiden van wetenschappers en professionals die een rol kunnen spelen bij brede maatschappelijke vragen. Dat leidt tot een actieve rol voor een hogeschool en universiteit bij deze vraagstukken, bijvoorbeeld in een regio.  Er is daarmee dus meer aan de orde dan het opleiden van wetenschappers of professionals voor een werkveld. 

Over de betekenis van deze beweging voor het hoger onderwijs (en van daaruit bezien voor het onderzoek) neemt de Vereniging Hogescholen duidelijk stelling: “Deze ontwikkelingen vragen om maatschappelijke antwoorden, ook van hogescholen. Voor ons ligt de focus op de voorbereiding van onze studenten op hun toekomstige loopbaan en de bijdrage die zij daarmee leveren aan het oplossen van grote maatschappelijke vraagstukken. We spelen een rol in de vernieuwing van beroepen en het bevorderen van de zo noodzakelijke interdisciplinaire samenwerking. We leiden de professionals van morgen op: professionals die vormgeven aan de wereld van morgen.”

Wat ons betreft heeft dit aanzienlijke gevolgen voor onderwijs en onderzoek. Het mag niet blijven bij marginale aanpassingen -bijvoorbeeld aandacht voor de 'Sustainable Development Goals' in alleen minoren en keuzevakken. Het leveren van een maatschappelijke bijdrage moet een structureel kenmerk worden. Daarbij is het van belang ook in het onderwijs zichtbaar te maken dat duurzaamheid bereikt is als de 'footprint' neutraal is, maar dat er voor maatschappelijke waarde juist een positieve bijdrage wordt geleverd (1).

De gerichtheid op maatschappelijke waarde leidt tot opleidingen, waarin de vraagstukken voor studenten actuele (regionale) vraagstukken zijn. Studenten en medewerkers leveren daaraan een bijdrage, in elke fase van de studie. Het onderzoek sluit hierop aan en kan de motor zijn van deze ontwikkeling

Dit maakt vakinhoud niet minder belangrijk, maar plaatst het in een ‘waardevolle’ context. Om in die context te kunnen functioneren, hebben studenten ook andere competenties nodig, onder andere meer expliciet gericht op transdisciplinaire samenwerking (zie profmm.nl).

Ook voor de rol van de hogeschool of universiteit heeft deze koerswijziging aanzienlijke gevolgen.  Zo ontstaat waardevol onderwijs en onderzoek, waar je als medewerkers en student ‘zin’ in hebt.

[ De aanpak en route: zie 'De Route' ]

Opbrengst

Een hogeschool of universiteit die maatschappelijke waarde een integraal onderdeel maakt van onderwijs en onderzoek, realiseert een aanzienlijke impact in haar regio. 'Waardevol Hoger Onderwijs' heeft uw regio, studenten, medewerkers en instelling veel te bieden.

• Een relevante maatschappelijke bijdrage, rol en positie. Als werkelijk alle studenten vrijwel continu werken aan actuele (regionale) vraagstukken, levert dit een zeer grote maatschappelijke en innovatieve bijdrage;
• Een samenwerking die waarde genereert, met diverse stakeholders in uw regio. In die samenwerking ontwikkelen de studenten zich, en wordt nieuwe kennis geproduceerd. Uw partners dragen actief bij aan onderwijs en onderzoek;
• Een 'zinvolle' beleving van studie en werk bij huidige studenten en werknemers, meer belangstelling van toekomstige studenten en werknemers

MBO

In het mbo wordt steeds meer de aansluiting bij werkvelden gevonden. Daarbij wordt 'hybride onderwijs' ingericht. Zie bijvoorbeeld De Leermeesters. Van belang is dan dat niet alleen gekeken wordt naar vragen vanuit bedrijven, maar ook naar maatschappelijke vraagstukken vanuit bijvoorbeeld instellingen en gemeenten. Zie ook 'De Zaanse Agora' (Peter Henk Steenhuis, 2015)

PO en VO

De gerichtheid op maatschappelijke waarde behoort al vroeg in de ontwikkeling van kinderen een plaats te krijgen. Je kunt het b.v. al vroeg met kinderen over gezondheid en inclusie hebben.

Ten dele is dat in PO en VO aan de orde. Hoewel er uiteraard scholen zijn die dit goed hebben ingericht, is het van belang dat hier meer aandacht voor komt. Zie ook het 'Agoraconcept' (Rotmans, 2014).

Het MUSEON/OMNIVERSUM levert een mooie bijdrage aan de bewustwording van ook jonge mensen met hun tentoonstelling 'One Planet'.